Ang salitang ito ay madalas na ginagamit upang ipakilala ang isang klase ng pagamot sa ibat ibang uri ng kanser, kabilang na dito ang lukemya, ang kanser sa bone marrow at sa dugo. Gayunman hindi pa rin malinaw sa karamihan kung ano talaga ang chemotherapy.
Ang layunin ng artikulong ito ay liwanagin kung ano ang chemotherapy at saan ito ginagamit, ano-ano ang mga bumubuo dito, kung paano sila gumagana at ano ang pankaraniwang side effect, at para na rin magbigay ng payo kung paano harapin ng maayos ang epekto nito.
Tulad sa ginagawa ko sa aking “blog” parte ng Beat Leukemia, isinulat ko itong artikulo base sa aking karanasan at sa mga nakita kong malimit nangyayari sa ibang pasyente. Iniimbita ko ang mga nagbabasa na sagutin ang mga comment na nasa ibaba ng pahina, lalo na kung alam ninyo ang iba pang masasamang epekto ng gamot at kung paano ito harapin.
Ang chemotherapy ay isang klase ng gamot na ginagamit para puksain ang mga selyula na may kanser, may mga protokol na sinusundan sa bawat uri ng kanser, ito ay ibinabase sa parametro ng bawat pasyente at depende sa edad, timbang at sa kondisyon ng kalusugan.
Ang chemotherapy ay maaring ibigay sa iba’t ibang anyo, tulad ng:
- Intravenous, pinapadaan sa ugat sa pamamagitan ng sunda (CVC)
- Injection, intinuturok ito sa laman o sa ilalim ng balat
- Tableta na iniinom.

larawan: pagsasalin ng chemotherapy gamit ang central venous catheter (CVC).

Ang mga gamot na ito ay inaatake at pinupuksa ang mga selyula na may kanser. Sa kasamaang palad, hindi nila kayang piliin ang mga may kanser sa mga ayos na selyula at isa ito sa masamang epekto ng gamot.
Araw araw ang selyula ng ating katawan, lalo na ang mga “mabibilis na dumadami”, namamatay at handa namang napapalitan palagi ng panibago mula sa ilalim na layer. Ganito ang ginagawa ng ating balat o buhok. Ang chemotherapy ay pansamantalang nagiging hadlang sa paggawa ng mga panibagong selyula, kaya kapag namamatay ang mga selyula na nasa ibabaw, walang makakapalit sa kanila na panibago. Sa kaso ng balat ito ay natutuklap, parang balat na nasunog sa araw. Kapag nangyari ito sa loob ng bibig, ang tawag dito ay “mucositis” na nagdudulot ng sakit sa bibig at sa lalamunan, sa sobrang sakit nagiging imposible nang lumunok ng anumang pagkain o inumin. Ang mucositis ay maari ring mangyari sa tiyan, sanhi ng pagkahilo, pagsusuka at ng walang ganang pagkain, sa bituka naman ito ang dahilan ng diarrhea, sa dulo ng bituka ito ang dahilan ng pagkakaroon ng almuranas. Kung ano ang nagiging epekto at kung gaano kalakas, ito ay depende sa dosis ng chemotherapy, sa tipo ng gamot na gamit o kaya’y kung gaano kalimit ang siklo na nagawa. Ito ay iba iba sa bawat pasyente. Ang epekto ng chemotherapy ay naiipon at nagiging mas mabigat, at matagal ito bago maalis sa katawan.
Para naman sa pagsusuka, ngayon ay mayroon nang mabibisang gamot na pangontra dito na maaring ibigay sa pasyente bago sumailalim sa chemotheraphy o kaya’y kung kinakailangan. Habang lumilipas ang panahon ang chemotheraphy ay nagbabago rin para mabawasan hangga’t maari ang masasamang epekto. Makakatulong ang kumain ng kaunti bago o habang sinasalinan ng gamot, at subukang kumain ng madalas at pakonti konti.
Para sa problema sa bituka may mga gamot para sa diarrhea. Para naman sa almuranas konsultahin ang espesyalista dito upang malaman kung ano ang makakatulong para maiwasan ito bago sumailalim sa chemotherapy. Ang bibig naman ay naapektuhan kapag malakas ang chemotherapy. Walang magagawa para sa mucositis, ganoon pa man may mga gamot na nakakatulong para alisin ang sakit na nararamdaman, at para maiwasan ang mga komplikasyon tulad ng mga impeksyon dulot ng bakterya, kinakailangan ang wastong paglilinis ng bibig, gumamit ng malambot na sipilyo at ng sadyang pang mumog.
Naapektuhan rin ng chemotherapy ang sistema reproduktibo. Sa pagtatalik naman kailangang gumamit ng condom at linisin ng maayos ang katawan, lalo na sa banda ng pagaari. Naapektuhan rin ng chemotherapy, na maaring pansamantala o pang habang buhay, ang posibilidad na magkanak. Kaya napakahalaga na kunsulthain muna ang doktor BAGO simulan ang ano mang paggamot, alamin kung ano ang mga available ngayon na paraan para preserbahin ang sperm o kaya ang mga obyul.

www.beat-leukemia.org

Seguici su

Sostieni Beat-Leukemia

Fai la donazione

Puoi scriverci ora

info@beat-leukemia.org

Fondazione Beat Leukemia Dr Alessandro Cevenini - CF 94618790151 | Legal Notices | Realizzazione sito web: Progetto Web